ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಸ್ವರೂಪವೇ ಈ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ. ಇಂದು ದೇಶದ ಹಲವೆಡೆ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ದತ್ತಾತ್ರೇಯನ ಜನನ ವೃತ್ತಾಂತದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮಗೆಷ್ಟು ಗೊತ್ತು..? ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಜನಿಸಿದ್ದು ಹೇಗೆ..? ತ್ರಿಮೂರ್ತಿ ದೇವರುಗಳು ಒಂದೇ ಸ್ವರೂಪವಾಗಿ ಜನಿಸಲು ಕಾರಣವೇನು..? ಇಲ್ಲಿದೆ ದತ್ತಾತ್ರೇನ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ..!
ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ಮೂರು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಶಿವನ ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂದು ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಭಗವಂತನ ಜನ್ಮದಿನ. 2020 ವರ್ಷದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಜಯಂತಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಆರನೇ ಅವತಾರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೂರು ರೂಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರಿಂದ ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ಕಲಿಯುಗದ ದೇವರು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಸು ಮತ್ತು ನಾಯಿ ಎರಡೂ ಅವನ ಸವಾರಿ. ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವುದು ಮೂವರು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದಷ್ಟೇ ಪುಣ್ಯ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಭಗವಾನ್ ತ್ರಿದೇವನ ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ಆಜನ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿ ಮತ್ತು ಸನ್ಯಾಸಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಯಾರು ಮತ್ತು ಅವನು ಹೇಗೆ ಜನಿಸಿದನು ಎಂದು ತಿಳಿಯೋಣ…
ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ದೇವರನ್ನು ತ್ರಿದೇವನ ರೂಪವೆಂದು ಏಕೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಹಿಂದೆ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಯಿದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಮಾತಾ ಪಾರ್ವತಿ, ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿ ತಮ್ಮ ವಾಸ್ತವತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳ ಹೆಮ್ಮೆಪಟ್ಟರು. ಅವರ ಅಹಂಕಾರಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟು ನೀಡಲು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ಲೀಲೆಯೊಂದನ್ನು ಯೋಜಿಸಿದರು. ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಉಪಾಯದಂತೆ, ನಾರದರು ಒಂದು ದಿನ ತ್ರಿದೇವತೆಗಳ ಬಳಿ ಬಂದು ನಿಮ್ಮ ರೂಪ ಮತ್ತು ಗುಣಗಳು ಋಷಿ ಅತ್ರಿರವರ ಪತ್ನಿ ಅನುಸೂಯಾ ಅವರ ಮುಂದೆ ಏನೂ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಆಗ ತ್ರಿದೇವತೆಗಳು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ನೀವು ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿಯ ಪತ್ನಿ ಅನುಸೂಯಾಳ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಆಕೆಯ ಗುಣಗಳನ್ನು, ಪತಿ ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂದು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ.
ತಮ್ಮ ಹೆಂಡತಿಯರ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಶಿವ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮರು ಸಾಧು ವೇಷ ಧರಿಸಿ ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಲು ಸತಿ ಅನುಸೂಯಿಯ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ರಿ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮೂವರು ಸತಿ ಅನುಸೂಯಾಳ ಬಳಿ ಭಿಕ್ಷೆ ಕೇಳಿದರು ಆಗ ಸತಿ ಅನುಸೂಯ ತನ್ನ ಬಳಿ ಇದ್ದ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಭಿಕ್ಷೆ ನೀಡಲು ಹೊರಟಾಗ ಅದನ್ನು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅನುಸೂಯಾಳನ್ನು ಕುರಿತು ನಮಗೆ ಎದೆಹಾಲನ್ನೇ ಭಿಕ್ಷೆಯಾಗಿ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ ಸತಿ ಅನುಸೂಯಾ ಗಾಬರಿಯಾದರು, ಆದರೆ ಸಾಧುಗಳನ್ನು ಅವಮಾನಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಭಯದಿಂದ ಅವಳು ತನ್ನ ಗಂಡನನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಸತಿ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಳು. ನನ್ನ ಸತಿ ಧರ್ಮ ನಿಜವಾಗಿದ್ದರೆ, ಮೂವರೂ 6 ತಿಂಗಳ ವಯಸ್ಸಿನ ಶಿಶುಗಳಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅವಳು ಬೇಡಿಕೊಂಡರು. ಅನುಸೂಯಾ ಅಂದುಕೊಂಡಂತೆ ಮೂವರು ದೇವರುಗಳು 6 ತಿಂಗಳ ಶಿಶುಗಳಾದರು ಮತ್ತು ಸತಿ ಅನುಸೂಯಾ ಅವರನ್ನು ತಾಯಿಯಂತೆ ಎದೆಹಾಲನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾಳೆ.
ಗಂಡಂದಿರು ಹಿಂತಿರುಗದಿದ್ದಾಗ, ತ್ರಿದೇವತೆಗಳು ಚಿಂತೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಗ ನಾರದರು ಬಂದು ಇಡೀ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳಿದರು. ನಂತರ ಮೂವರು ದೇವತೆಗಳು ಸತಿ ಅನುಸೂಯಾ ಅವರ ಬಳಿ ಹೋಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿ ತಮ್ಮ ಗಂಡನನ್ನು ಮರಳಿ ನೀಡುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಂಡರು. ಅನುಸೂಯಾ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಅವರ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ತಂದಳು. ಅನುಸೂಯೆಯ ಸತಿ ಧರ್ಮದಿಂದ ಸಂತಸಗೊಂಡ ತ್ರಿದೇವರು, ನಾವು ಮೂವರು ನಿಮ್ಮ ಭಾಗವಾಗಿ ಜನಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂಬ ವರವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ನಂತರ ಬ್ರಹ್ಮ ಭಾಗದಿಂದ ಚಂದ್ರ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಭಾಗದಿಂದ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಮತ್ತು ನಂತರ ಋಷಿ ದುರ್ವಾಸರು ಶಿವನ ಭಾಗದಿಂದ ಜನಿಸಿದರು. ಪೌರಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ಮೂರು ದೇವರುಗಳ ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ದತ್ತಾತ್ರೇಯನು 3 ಮುಖ, 6 ಕೈ ಮತ್ತು ಕೈಯಲ್ಲಿ ತ್ರಿಶೂಲವನ್ನು ಹಿಡಿದವನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಹಸು ಮತ್ತು 4 ನಾಯಿಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ದತ್ತಾತ್ರೇಯನು ಗಂಗಾ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದನು ಆದ್ದರಿಂದ ಗಂಗಾ ತೀರದಲ್ಲಿ ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಆಡಂಭರದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಗುರು ಎಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ 24 ಗುರುಗಳಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.
ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಜಯಂತಿ ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಪ್ರಕಾರ, ಮಾರ್ಗಶೀರ್ಷ ತಿಂಗಳ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸತಿ ಅನುಸೂಯೆಯ ಗರ್ಭದಿಂದ ಈ ದಿನ ಭಗವಾನ್ ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಜನಿಸಿದನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಅವರು ಪ್ರದೋಷ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು, ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನವನ್ನು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ನಂತರ ಮಾತ್ರ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೆಲವರು ದತ್ತಾತ್ರೇಯ ಜಯಂತಿಯ ದಿನದಂದು ಉಪವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ, ದತ್ತಾತ್ರೇಯನನ್ನು ವಿಧಿ – ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೋಗವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅರ್ಪಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನ ದೇವರ ಪ್ರವಚನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪವಿತ್ರ ಪುಸ್ತಕಗಳಾದ ಅವಧೂತ ಗೀತಾ ಮತ್ತು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತ ಗೀತೆಯನ್ನು ಓದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಳಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.